Геостационарлық емес спутниктік байланыс жүйелерінің болашағы: революция ма әлде сынақ па?
Талқылауды қорытындылай келе, форум қатысушылары ГСЖ және ГЕСБЖ интеграциясы — саланың болашағы екенін атап өтті.
Digital Almaty 2025 көрмесінде «Геостационарлық емес спутниктік байланыс жүйелерінің болашағы: технологиялар, нарық және қиындықтар» панельдік сессиясы аясында жетекші жаһандық сарапшылар геостационарлық емес спутниктік байланыс жүйелерінің болашағы мен олардың цифрлық теңсіздікті жоюдағы рөлін талқылады. Технологиялардың қарқынды дамуы нәтижесінде төмен орбиталық спутниктер интернетке жаһандық қолжетімділікті қамтамасыз ететін маңызды құралға айналуда. Алайда олардың кең ауқымды қолданылуы жиілік реттеу, орбиталық қауіпсіздік пен дәстүрлі геостационарлық спутниктік жүйелермен (ГСЖ) бәсекелестік сияқты жаңа қиындықтарды туындатып отыр.
Спикерлердің айтуынша, ГЕСБЖ шалғай өңірлердегі байланысқа қолжетімділікті айтарлықтай арттырып, жоғары жылдамдық пен төмен кідірісті интернетті қамтамасыз ету арқылы оларды телекоммуникация, көлік, қорғаныс және төтенше жағдайлар салаларында таптырмас шешімге айналдырды.
«Төмен орбиталық спутниктерді дамыту — бұл жай ғана технологиялық тренд емес, цифрлық теңсіздікті жоюға бағытталған іргелі қадам. Біз тек телеком-индустрияның дамуы туралы ғана емес, сонымен қатар әлемнің ең шалғай аймақтарындағы білімге, медицинаға және бизнеске қолжетімділікті қамтамасыз ету жайында сөз қозғаймыз», — деп атап өтті Василий Леонов, «Республикалық ғарыштық байланыс орталығы» АҚ басқарма төрағасының орынбасары.
Сессия барысында спутниктік жүйелердің экологиялық орнықтылығы мәселесі де талқыланды. Бүгінде Жер орбитасында мыңдаған спутниктер жұмыс істеп тұр және олардың саны алдағы уақытта тек арта бермек. Сарапшылардың пікірінше, пайдаланылған спутниктерді утилизациялау мен орбитадан шығару жүйесі мұқият ойластырылмаса, ғарыштық қоқыстардың жинақталу қаупі артып, басқа орбиталық аппараттардың жұмысына кедергі келтіруі мүмкін.
«Біз өте маңызды таңдау алдында тұрмыз: егер спутниктік топтарды бақылау шараларын қабылдамасақ, онда орбиталар хаосқа айналып, спутниктердің соқтығысу қаупі нақты проблемаға айналады», — деп атап өтті Локман Куцу, Turkish Aerospace Industry атқарушы вице-президенті.
Талқылау барысында сондай-ақ реттеу және халықаралық ынтымақтастық мәселелері көтерілді. SpaceX, Spacesail, Қытай және Еуропа жобалары сияқты ірі ойыншылар арасындағы жоғары бәсекелестік жағдайында орбиталар мен жиіліктерді тиімді үйлестіру барған сайын қиындап жатыр.
«Біз бүгінде ғарышта ондаған оператордың жұмыс істейтінін және жиілік спектрінің шектеулі екенін ескеруіміз керек. Үкіметтер мен халықаралық ұйымдар спутниктік жүйелердің өзара кедергісіз қатар өмір сүруін қамтамасыз ететін бірыңғай ережелерді әзірлеуі қажет», — деп атап өтті Дмитрий Ветлугин, Орталық Азиядағы Eutelsat OneWeb компаниясының нарыққа қолжетімділік және сату жөніндегі директоры.
Тағы бір маңызды мәселе спутниктік интернетті коммерцияландыру болды. ГЕСБЖ дамушы елдерде жаңа перспективалы нарықтарды ашады, сондай-ақ авиация, теңіз көлігі, ауыл шаруашылығы және корпоративтік секторға арналған шешімдерді ұсынады.
«Біз спутниктік интернеттің мобильді байланыс секілді баршаға қолжетімді болуына жақындап келеміз. Бірақ басты мәселе — бұл қызметтің техникалық жағынан ғана емес, сондай-ақ коммерциялық тұрғыдан да тұрақты болуы», — деп атап өтті Джи Ван, Spacesail компаниясының маркетинг және қызмет көрсету жөніндегі вице-президенті.
Талқылауды қорытындылай келе, форум қатысушылары ГСЖ және ГЕСБЖ интеграциясы — саланың болашағы екенін атап өтті. Алдағы жылдары біз геостационарлық спутниктер кең өткізу қабілеттілігін қамтамасыз ететін, ал төмен орбиталық жүйелер жеделдік пен кідіріссіз байланысты ұсынатын аралас шешімдердің дамуын көреміз.
«Біз бір технологияның екіншісін алмастыруы туралы айтып отырған жоқпыз — спутниктік байланыстың болашағы олардың өзара толықтыруында жатыр», — деп түйіндеді Даурен Шайхин, «Кcell» АҚ корпоративтік мәселелер жөніндегі бас директоры, басқарма мүшесі.